Nalaz belančevina u mokraći je rani znak oštećenja bubrega, mada se nekada može stesti i kod zdravih ljudi. Krv i leukociti u mokraći se sreću i kod bubrežnih i nebubrežnih bolesti.
Belančevine u mokraći (proteinurija)
Manje količine belančevina se normalno nalaze u mokraći, posebno kod intenzivanog fizičkog napora. Kod nekih zdravih mladih osoba belančevine u mokraći se sreću kada stoje ili hodaju dva sata. To se obično javlja u pubertetu i spontano prolazi pre navršene dvadesete godine.
Belančevine u mokraći ukazuju na oštećenje burežnih ćelija (glomerula). Kod manjeg oštećenja u urinu se nalaze samo belančevine manjih molekula (selektivna proteinurija). Kod znatnog oštećenja nalaze se sve belančevine kao u serumu (neselektivna proteinurija). U jetri je povećano stvaranje proteina da bi se nadoknadio njihov gubitak, a istovremeno dolazi i do smanjenja mišićne mase i propadanja kože. Ako su oštećene ćelije bubrežnih kanalića (tubularne) izlučuju se proteini male molekulske težine više nego albumini, koji su karakteristični za oštećenje glomerula. U endemskoj nefropatiji i hroničnom pijelonefritisu oštećeni su i glomeruli i tubuli.
Belančevine se normalno sreću u mokraći kod visoke temperature. Sa izlečenjem nazeba ili druge bolesti belančevine se povlače. Zatim se sreću kod infekcije mokraćnih puteva, poliglobulije i slabosti srca (insuficijencija desne komore). Malo izražena proteinurija se sreće kod dijabetesne nefropatije, arterijske hipertenzije i oštećenja bubrega lekovima. Kod dijabetesa to može da predhodi ozbiljnijim oštećenjima bubrega.
Povećano izlučivanje proteina se javlja i u stanjima njihovog povećanog stvaranja. To se sreće u multipnom mijelomu, hemoglobinuriji, mijelomonocitnoj leukemiji i nekim tumorima.
Jako izražena proteinurija predstavlja rizik za razvoj bubrežne slabosti (insuficuijencija bubrega) kada oni ne mogu da vrše svoju ulogu te je neophorna dijaliza ili transplantacija bubrega. Da bi se to sprečilo neophodno je ozbiljno ispitivanje, pronalaženje uzroka proteinuruje i lečenje.
Krv u mokraći (hematurija)
Normalno se pri pregledu mokraće u jednom vidnom polju nalazi 1 - 2 eritrocita. Više od toga se naziva hematurija. Krv u mokraći se nekada vidi samo pod mikroskopom (mikrohematurija). Kod makrohematurije količina krvi je velika, što je vidljivo golim okom, jer urin menja boju, postaje crven, crn, braonkast, roze ili ima boju ispranog mesa. Mokraća može da bude crvena i zbog uzimanja cvekle i nekih lekova.
Eritrociti u urinu mogu da se jave kod bolesti krvi (hemofilija, trombocitopenija, srpasta anemija i talasemija), srčanih (insuficijencija srca i tromboembolija), gastroenteroloških (ciroza jetre, holestazna kolika, zapaljenje slepog creva i trbušne maramice) i toksoalergijskih bolesti. Kod ovih bolesti nema belančevina u mokraći.
Krv u mokraći bubrežnog porekla se najčešće sreće kod povrede i anomalije bubrega, oboljenja krvnih sudova bubrega, kamena, glomerulonefritisa, zapaljenja mokraćnih puteva, uključujući i tuberkulozu bubrega i tumora bubrega i mokraćnih puteva. Kod kamena i infekcije povremena krv se javlja povremeno, dok se kod ostalih bolesti sreće stalno.
Leukociti u mokraci (leukociturija i piurija)
U sedimentu mokraće normalno se nalazi 1 - 2 leukocita. Veći broj leukocita normalno može da se nađe posle težeg fizičkog napora i kod povišene telesne temperature. Patološki se sreće kod zapaljenja bubrega i mokraćnih puteva. Obilna leukociturija (piurija) sreće se kod pijelitisa, hidronefroze, tuberkuloze bubrega i inficirane kalkuloze.
Autor: Dr Gordana Grujić
